چهار دوره در نظریه ترجمه
با اینکه مطالعات ترجمه دارای حوزهای وسیعتر میباشد و با جوانب واضح موضوع سروکار دارد، “نظریه ترجمه” یا “ترجمه شناسی” زمانی که این عبارت در بافتی پرتکلّف استفاده نشود، بعنوان اصلی سفت و سخت محسوب میشود. بعنوان مطالعهای بین شاخهای، باید مولفههای ضروریاش و کاربردهای آنها را از قبیل نظریه نگارش خوب، نظریه نقد اخلاقی و سبکی زبان همچنین موضوعات مطالعات فرهنگی، زبانشناسی کاربردی، زبانشناسی اجتماعی، منطق و فلسفهی اخلاقی را مد نظر داشته باشد.
چهار دوره در نظریه ترجمه
۱- مرحله زبانشناختی
تا سال ۱۹۵۰ متون ادبی را همچون شعر، داستانهای کوتاه، نمایشنامه و رمانها و خودزندگینامه شامل می شود.
این مرحله اساساً با بحثهای ترجمه “کلمه به کلمه´و ” مفهوم به مفهوم” که به دوران یا مرحلهی پیشزبانشناختی نیز معروف بود سروکار داشت.
۲- مرحله ارتباطی
از سال ۱۹۵۰، این مرحله متون ادبی و غیر آن را پوشش میداد. طبقهبندی سیاقهای متنی، مشارکتهای حوزه ای از گروههای خوانندگان (کم سواد تا متخصص)، و شناسایی انواع فرایندهای ترجمه بخشهای مختلف متون جزء این مرحله محسوب میشوند. کاربرد زبانشناسی در مطالعات ترجمه در این مرحله بوقوع میپیوندد.
۳- مرحله نقش گرایی
از سال ۱۹۷۰متون غیر ادبی یعنی در ارتباط با جهان واقعی را پوشش می باشد. هدف متن و پیام اصلی آن بیشتر از زبان متن مبدا مورد توجه بود. این مرحله کماکان عملیاتی اقتصادی است که نویسنده در مقام فروشنده، ترجمه جریان مزایده و خوانندگان مصرف کننده محسوب میشود.
۴- مرحله اخلاقی/ زیباشناختی
از سال ۲۰۰۰ این مرحله با متون دولتی و رسمی یا استنادی شروع و شاهکارهای ادبی را نیز شامل می شود. با شروع هزاره جدید، من برای اثبات اینکه ترجمه حرفهای حقیقت یاب و شرافتمندانه میباشد و اینکه ترجمه نباید در اصل خوانندگان را گمراه سازد یا آنها را با نظرات غلط فریب دهد همواره تلاش میکرده ام؛ اگر چنین موردی در متن مبدا رخ دهد، باید از لحاظ فرامتنیّت و با قرار دادن معیار اخلاقیشان بر پایه بیانیّه جهانی حقوق بشر سازمان ملل (۱۹۴۸) بههمراه اصلاحات و نیز براساس ایدئولوژی شخصی مترجم تصحیح یا توضیح داده شوند.
به عقیده من، امروزه بیانیه سازمان ملل پایه ای برای علوم انسانی و اجتماعی میباشد. بنابراین در جایی که زبان متعصبانه (عمدی یا غیرعمدی) در متن مبدا از منظر جنسیت ، نژاد، رنگ، مذهب، طبقهی اجتماعی، سن، سلامتی روحی یا ظاهر فیزیکی استفاده می شود، در صورت عام باید در مقدمه یا پی نوشتههای مترجم توضیح داده شود مگر اینکه متن تاریخی باشد (برای نمونه در حقوق بشر اثرِ تام پاین، ۱۷۹۱/ ۱۹۸۴). حقیقت همواره دو لایهای است: الف) تناظر متن واقعی با واقعیت؛ ب) تناظر متن تخیلی با تمثیلی معنا دار و متعاقباً؛ پ) تناظر ترجمه با نوع مخصوص متن. این چهار مرحله به یکدیگر وابسته و افزایشی هستند. چهارمین مرحله حدّ نهایت است ولی پویا می باشد. البته زمانی که حقیقت اخلاقی در جریان است و حقیقت زیبا شناختی همیشگی است- کسی هرگز نمی تواند از زبان شکسپیر یا شعر هاردی سبقت بگیرد (ماندی، ۲۰۰۹، صص ۲۰-۲۱؛ نوشته شده توسط پیتر نیومارک).
Referece: Munday, J. (2009). The Routledge Companion to translation studies. USA. Routledge.